Iedereen leeft zijn leven op zijn eigen manier. Elke situatie, elk gezin is anders. Waarom zou u dan de verdeling van uw nalatenschap zomaar overlaten aan de standaardregeling van de wetgever? We gaan hier even in op de verschillende manieren waarop u uw successie kan personaliseren en hoe dat fiscaal optimaal kan.
Om met de deur in huis te vallen: onderneemt u niets, dan wordt uw nalatenschap verdeeld volgens de regels van de wettelijke erfopvolging. De overheid bepaalt dan wie van u erft. En dat zijn niet per se mensen die u graag iets had gegund. Het is ook de overheid die bepaalt hoeveel elke erfgenaam van zijn deel overhoudt.
Lees hier meer over successierechten of erfbelastingen.
Het goede nieuws is dat u van de strikte wettelijke erfopvolging kunt afwijken, weliswaar binnen bepaalde grenzen. Sinds de hervorming van het erfrecht (2018) is die vrijheid zelfs groter geworden. Er bestaan effectief manieren om uw erfenis vorm te geven en af te stemmen op uw persoonlijke wensen. Tegelijk kunt u ook de erfbelastingen optimaliseren.
Erfenis nalaten: verschillende manieren
Kort samengevat zijn dit de belangrijkste manieren waarop u kunt afwijken van de standaardregeling en dus uw successie kunt personaliseren:
Uw eigen stempel drukken op de overdracht en nalatenschap kunt u ook door een zorgvolmacht op te maken. We gaan er hier even verder op in.
Dit is wellicht de bekendste manier om een erfenis na te laten. Voor een testament kunt u naar een notaris gaan. Maar u mag het ook eigenhandig schrijven.
Heeft u er al eens bij stilgestaan dat een testament een soort vangnet kan zijn voor zaken die u met uw huwelijkscontract of schenkingen niet of onvoldoende geregeld hebt?
Woont u wettelijk of feitelijk samen en wilt u zorg dragen voor elkaar? Dan is een testament aan te raden. De wet biedt samenwonenden maar weinig comfort. Zo erft de wettelijk samenwonende alleen het vruchtgebruik van de gezinswoning en de inboedel. Feitelijk samenwonenden erven zelfs... niets van elkaar. De erfenis regelen is dan de boodschap.
Met een schenking kunt u tijdens uw leven specifieke bezittingen toekennen aan om het even wie. Schenkingen zijn fiscaal voordelig: u betaalt alleen een schenkbelasting die meestal lager ligt dan de erfbelasting.
Veel mensen verkiezen een bankgift, een bijzondere variant op een notariële schenking. Dan schrijft u een som geld over op rekening van de begiftigde. Een begeleidend document, de zogeheten pacte adjoint, beschrijft de voorwaarden van de bankgift. Het grote voordeel? Er is geen schenkbelasting verschuldigd, voor zover u niet binnen de eerste 3 jaar (Vlaanderen en Brussel) of 5 jaar (Wallonië) na de bankgift overlijdt.
Sinds de hervorming van het erfrecht in 2018 is het onder strikte voorwaarden mogelijk om met uw erfgenamen afspraken te maken over uw nalatenschap. Met een erfovereenkomst kan u toekomstige conflicten tussen erfgenamen vermijden.
Daarvoor moet u naar de notaris, samen met uw reservataire erfgenamen en uw partner. Daar maakt u afspraken over de verdeling van uw nalatenschap. Let wel: dit kan alleen met een grote openheid en in een opperbeste verstandhouding.
Wanneer u bij uw huwelijk niets op papier zit, valt u onder het zogenaamde wettelijk stelsel. Voor sommige koppels biedt het wettelijk stelsel een perfect antwoord op hun wensen. Maar wilt u meer vrijheid, dan kan u kiezen voor een huwelijkscontract. Daarvoor moet u naar de notaris.
In grote lijnen zijn er drie mogelijkheden om via het huwelijkscontract specifieke erfeniswensen te realiseren:
Een erfenisregeling is er vooral op gericht gemoedsrust te creëren. Dit is zeker zo voor de zorgvolmacht. Daarin bepaalt u wie uw vermogen mag beheren als u het zelf niet meer kunt. U kunt hierin ook uw vermogensplanning aan iemand toevertrouwen. Schenkingen zijn een ander verhaal: daarvoor moet u zelf uitdrukkelijk toestemming geven en precies zeggen wat aan wie mag worden geschonken.