De recente daling van meer dan 10 % van de Japanse aandelenmarkt duidt aan dat er bijzondere dingen gebeuren. Het subtiele evenwicht dat de afgelopen periode voor kalmte zorgde is minstens verstoord.
Hoe kleine ingrepen kunnen leiden tot een grote verschuiving op de financiële markten werd de afgelopen dagen opnieuw duidelijk.
De Japanse centrale bank verhoogde de rente de afgelopen week in een klap tot 0,25 %, komende van 0 % tot 0,1 %.
In maart veegde ze de negatieve rente weg met een renteverhoging van 0,1%. Op zich vanwege de goede reden dat Japan uit de deflatiespiraal is geraakt. Een belendende maatregel is dat de Japanse centrale bank de aankopen van staatsobligaties drastisch zal beperken, wat bijkomend renteverhogend werkt.
Vermits de rente in de V.S., Europa, maar evengoed in Australië en andere delen van de wereld de afgelopen jaren flink was verhoogd, creëerde deze situatie een ‘opportuniteit’ voor een bepaalde groep beleggers.
Die leenden gratis in Japanse yen en zetten de yen om in een munt waarop veel hogere rentes te rapen waren. In het jargon wordt dit een ‘carry trade’ genoemd. Als gevolg van de politiek van de Japanse centrale bank was de yen een zwakke munt die bijna voortdurend waarde verloor tegenover de sterkere munten in de wereld, waardoor de winst van deze groep speculanten nog hoger opliep.
De laatste renteverhoging én het vooruitzicht op nog verdere rentestijgingen, gecombineerd met de verminderde obligatie-inkopen zorgen voor een stijging van de yen, die sinds het dieptepunt van 9 juli met meer dan 6 % in waarde steeg.
De gemakkelijke winsten van een verzwakkende yen werden harde verliezen, waardoor de waarborgen, die tegenover deze transacties staan, snel opdrogen. Wie geen extra borg kan brengen wordt op het einde van de dag gedwongen om de posities te sluiten, waardoor de verliezen verder oplopen, die op hun beurt een dag later een nieuwe groep beleggers die met geleend geld werken in de knoei brengt. Het voornaamste gevolg is dat de VIX-index, die de impliciete volatiliteit in de opties weergeeft, naar 40 punten sprong, een niveau dat op onrust op de financiële markten wijst.
Bovendien staat de rente in de V.S. en Europa onder druk als gevolg van tegenvallende economische cijfers de laatste weken. Het ondernemersvertrouwen, werkgelegenheidscijfers, kleinhandelsverkopen, industriële productie, allemaal staan ze dicht bij ‘onweer’. Op de achtergrond zorgen de oplopende handelsbeperkingen tussen China enerzijds en de V.S. en Europa anderzijds, én de spanningen in het Midden-Oosten voor bijkomende kopzorgen voor beleggers.
In ieder geval, de economische zwakte verhoogt de druk op de centrale bankiers om de rente te verlagen. Die hielden lang de boot af om ze te verlagen, simpelweg alleen omdat de inflatie lager staat. In principe gebeurt ingrijpen om rust te brengen op de interbancaire markten als het nodig is.
Net daar is de situatie sterk veranderd de laatste dagen. De bankaandelen behoren, samen met de hoogvliegers van de laatste jaren, tot de grootste verliezers. De vrees dat de interbancaire markt blokkeert en potentiële kredietverliezen bij een groeivertraging/recessie kunnen oplopen, is daar verantwoordelijk voor.
Als de nervositeit de komende dagen aanhoudt valt niet uit te sluiten dat centrale bankiers zelfs tussentijds aan een rondje rentedalingen beginnen.
Markten
De obligatiemarkten zijn de grote winnaars van de huidige situatie. De ongezonde overheidsfinanciën stonden niet in de weg dat de rente op tienjarige Amerikaanse en Europese staatsleningen gezwind lager ging.
Het renteverschil op bedrijfsobligaties liep licht op maar de rentewinsten compenseren dit voorlopig zeer vlot.
Op de aandelenmarkten zien we vooral dat een aantal hoogvliegers van de afgelopen jaren wat hoogte verliezen. De meer traditionele sectoren zoals die van de niet-duurzame consumptiegoederen, de gezondheidszorg en de nutsbedrijven bieden beter weerstand, al gaat zowat alles kopje onder bij een uitverkoop zoals die nu gaande is. De opgelopen VIX-index wijst op een accumulatie van spanning (waarvan we achteraf altijd precies kunnen zeggen wanneer die afnam en een koopgelegenheid vormde). Het resultatenseizoen zorgde niet voor de nodige steun. Veel koersen gingen lager na de publicatie van de kwartaalcijfers.
De cryptomunten, die in het kielzog van de manie rond artificiële intelligentie hoge toppen scheerden, moeten mee achteruit. Het blijven niet-gereguleerde activa op de achtergrond.
Conclusie
Het is een goede zaak dat een artificiële geldmachine als de carry trade tussen de Japanse yen en andere munten stilvalt. Dit gaf een reeks beleggers het gevoelen dat er een ‘free lunch’ te rapen was. Het is nu zaak om ervoor te zorgen dat de afwikkeling hiervan ordentelijk verloopt. Vermits de afwikkeling zorgt voor verminderde liquiditeit op de markt komen de centrale bankiers in het spotlicht om het gat te dichten. De afwikkeling heeft immers dezelfde uitwerking als een rentestijging.
De voorspelde recessie bleef bijna twee jaar achterwege maar lijkt nu toch voor de deur te staan.
Vooral aandelen van zwakke bedrijven zullen hier sterk onder lijden. Een normalisering van de waarderingen onder de populairste aandelen van de laatste jaren is ook niet uit te sluiten. Het brede deel van de aandelenmarkten heeft wel degelijk reeds gereageerd op de rentestijging die de laatste jaren heeft plaatsgevonden.
Artikels zoals deze rechtstreeks in jouw mailbox ontvangen via de maandelijkse Next Gen nieuwsbrief? Schrijf je hieronder in: