Wie overweegt om aan successieplanning te doen, denkt in eerste instantie aan schenken aan de volgende generatie zoals kinderen en kleinkinderen. Maar wat als er geen kinderen zijn of als de kinderen nog te jong zijn om een substantieel bedrag te ontvangen? In dergelijke situaties kan een schenking tussen echtgenoten soelaas brengen: bescherming van echtgenoten en flexibiliteit vormen de kernwoorden binnen die vorm van successieplanning.
We bekijken hieronder wanneer dat kan en welke voordelen die planning biedt.
Een schenking tussen echtgenoten is enkel mogelijk voor eigen goederen. Gemeenschappelijke goederen kunnen nooit het voorwerp uitmaken van een schenking tussen echtgenoten. Het huwelijkscontract zal bepalen of en welke goederen eigen vermogen zijn.
Een zuivere scheiding van goederen is uitermate geschikt om schenkingen tussen echtgenoten uit te voeren omdat er geen gemeenschappelijke goederen zijn. Bij een wettelijk stelsel moet er gekeken worden of er nog een afgescheiden vermogen is dat een gevolg is van een schenking of erfenis.
Vooral roerende goederen zijn geschikt om te schenken tussen echtgenoten. Veel heeft ermee te maken dat onroerende goederen enkel met toepassing van schenkbelasting geschonken kunnen worden. Die schenkbelasting is bovendien opklimmend en kan in het Vlaams Gewest oplopen tot 27% waardoor het verschil met de erfbelasting klein of zelfs onbestaand is. Bij roerende goederen zoals liquiditeiten en effecten ligt dat anders: die kunnen ofwel belastingvrij geschonken worden ofwel aan een tarief van 3%.
‘Donner et retenir ne vaut’ of ook wel ‘gegeven is gegeven’, is hét adagium bij uitstek als we spreken over schenkingen. In België bestaat er één grote uitzondering daarop en die vinden we terug bij schenkingen tussen echtgenoten: de echtgenoot-schenker kan te allen tijde de schenking die hij/zij deed aan de echtgenootbegiftigde, herroepen. Die herroeping hoeft bovendien niet gemotiveerd te worden en is niet onderworpen aan specifieke vormvereisten: een eenvoudig schrijven is al voldoende om tot herroeping over te gaan. Het gevolg van die herroeping is dat de geschonken tegoeden opnieuw overgaan naar het vermogen van de echtgenoot-schenker, een terugkeer dus naar de situatie alsof de schenking nooit heeft plaatsgevonden. Die terugkeer is niet onderworpen aan erfbelasting.
Om de herroeping van de schenking mogelijk te maken, is het van belang dat de tegoeden die door de echtgenoot zijn geschonken, op een afzonderlijke bankrekening geplaatst worden op naam van de echtgenoot-begiftigde. Bijstortingen op die rekening zijn niet mogelijk omdat die leiden tot vermenging waardoor de schenking later niet kan herroepen worden.
Herroeping is enkel mogelijk voor schenkingen tussen echtgenoten. Feitelijk samenwonende partners en wettelijk samenwonende partners kunnen ook schenkingen aan elkaar doen, maar dergelijke schenkingen zijn niet herroepbaar.
Als de echtgenoot-begiftigde eerst overlijdt, heeft de echtgenoot-schenker de mogelijkheid om de schenking te herroepen waardoor die niet in de nalatenschap terechtkomt van de overleden echtgenoot. Op die manier wordt de erfbelasting vermeden. Daarbij is het belangrijk om op te merken dat een herroeping ook mogelijk is ná het overlijden van de echtgenoot-begiftigde.
Daarnaast kan de echtgenoot-schenker ook na de ontbinding van het huwelijksstelsel ingevolge echtscheiding, overgaan tot herroeping van de schenking.
Een herroeping van de schenking kan ook nuttig zijn als de kinderen ouder zijn en dat het moment gekomen is om aan hen te schenken. Door de soepele werking van de herroepbaarheid, is de schenking tussen echtgenoten in die situatie een tijdelijke vorm van successieplanning.
Successieplanning is maatwerk: veel hangt af van de specifieke situatie, wensen en samenstelling van het vermogen.”
Als de echtgenoot-schenker eerst komt te overlijden, is herroeping niet meer mogelijk en is het van belang om na te gaan hoe de roerende schenking heeft plaatsgevonden om te bepalen of er erfbelasting verschuldigd is of niet. Als de roerende schenking met een notariële schenkingsakte of met een geregistreerde bankgift heeft plaatsgevonden, zal er na het overlijden van de echtgenoot-schenker geen erfbelasting verschuldigd zijn op de geschonken goederen.
Als de roerende schenking met een bankgift heeft plaatsgevonden die niet geregistreerd is, zal de
zogenaamde driejarige termijn bepalend zijn of er nog erfbelasting verschuldigd is of niet: als de echtgenoot-schenker komt te overlijden binnen de termijn van drie jaar na de schenking, zal er alsnog erfbelasting verschuldigd zijn op de geschonken tegoeden. Als de echtgenoot-schenker komt te overlijden en de termijn van drie jaar vanaf de schenking is al verstreken, zal er geen erfbelasting meer verschuldigd zijn.
De schenking tussen echtgenoten is een erg soepele tool binnen successieplanning: niet alleen voor echtgenoten zonder kinderen maar ook voor echtgenoten met jonge kinderen die tijdelijk hun vermogensplanning op punt willen stellen.
Naast schenkingen tussen echtgenoten zijn er nog andere planningsmogelijkheden ter bescherming van de partner. Successieplanning is maatwerk: veel hangt af van de specifieke situatie, wensen en samenstelling van het vermogen.
Als u daaromtrent vragen heeft, kan u uiteraard steeds contact opnemen met uw contactpersoon of beheerder, of met onze juridische dienst via het nummer +32 (0)3 241 09 99.
