De zorgvolmacht is de laatste jaren een zeer populair instrument geworden. U heeft er vast en zeker al eens iets over opgevangen in uw vrienden- of kennissenkring. Maar wat is een zorgvolmacht nu juist? Kan dat ook voor u interessant zijn? En hoe begint u er dan juist aan? We helpen u graag op weg.
Wat is een zorgvolmacht?
Via een zorgvolmacht (ook bekend als een ‘buitengerechtelijke lastgeving’) kan u op voorhand regelen door wie en hoe uw vermogen zal worden bestuurd als u in de toekomst door wilsonbekwaamheid zelf niet meer in staat zou zijn om dat te doen.
Een wilsonbekwame persoon is iemand die niet meer in staat is zelfstandig beslissingen te nemen, omdat hij de gevolgen van een bepaalde handeling, situatie of besluit niet meer kan overzien. U kan bijvoorbeeld wilsonbekwaam worden doordat u in een coma belandt na een verkeersongeval of doordat u aan dementie lijdt.
Belangrijke kantmelding: het gaat hier wel degelijk over de situatie waarin u nog wel in leven bent, maar niet meer wilsbekwaam bent. In de zorgvolmacht treft u geen regelingen voor na uw overlijden: daarvoor kan u gebruik maken van het testament of de erfovereenkomst. In een zorgvolmacht kunnen echter wel regelingen getroffen worden over vermogensplanning: u kan bijvoorbeeld laten opnemen dat er nog schenkingen mogen gebeuren wanneer u daar door
wilsonbekwaamheid zelf niet meer toe in staat bent.
Gezien elk van ons geconfronteerd kan worden met een tijdelijke of langdurige onbekwaamheid tijdens zijn leven, is de zorgvolmacht interessant voor zowel oudere als jongere mensen.
De zorgvolmacht is een specifiek type van volmacht waarmee u als meerderjarige wils- en handelingsbekwame persoon aan een andere persoon de macht geeft om uw vermogen te beheren wanneer u dat zelf niet meer kan. U kiest zelf wie u als gevolmachtigde wil aanduiden. Die persoon moet de volmacht wel aanvaarden. Zo kan u bijvoorbeeld in de zorgvolmacht laten opnemen dat de gezinswoning niet verkocht mag worden vóór uw overlijden of dat uw beleggingsstrategie niet gewijzigd mag worden.
Een aantal zaken kan u niet regelen in de zorgvolmacht omdat ze strikt persoonsgebonden zijn: u kan niet bepalen dat uw gevolmachtigde voor u een euthanasieverklaring mag invullen of een testament mag opstellen.
Wat zijn de voordelen van een zorgvolmacht?
Wanneer u wilsonbekwaam wordt en u heeft geen zorgvolmacht opgesteld, zal de vrederechter een
bewindvoerder aanstellen. Bij dergelijke procedure kan het gebeuren dat er een onafhankelijke persoon buiten uw familie als bewindvoerder wordt aangesteld (bijvoorbeeld een advocaat). Het grote voordeel van een zorgvolmacht is dat er geen nood is aan een gerechtelijke procedure voor de vrederechter. Bij een zorgvolmacht kiest u zelf wie wordt aangesteld als gevolmachtigde (‘lasthebber’). In de praktijk wordt er vaak een zorgvolmacht gegeven aan een van de kinderen of een familielid. Het is ook mogelijk om meerdere lasthebbers aan te duiden en om een opvolgregeling te voorzien. De lasthebber hoeft bovendien geen familielid te zijn. Het is wel belangrijk om iemand aan te stellen die u vertrouwt: de zorgvolmacht is immers bij uitstek een vertrouwensinstrument.
Misschien heeft u op uw rekeningen al een bancaire volmacht aan iemand verstrekt. Het verschil tussen een gewone bancaire volmacht en een zorgvolmacht, is dat de zorgvolmacht specifiek wordt opgesteld met de bedoeling te (blijven) gelden wanneer u onbekwaam wordt. Een gewone volmacht komt namelijk automatisch te vervallen van zodra u niet meer bekwaam bent. De zorgvolmacht is bovendien ruimer van opzet dan de gewone volmacht.
Een bijkomend voordeel zijn de flexibele mogelijkheden die de zorgvolmacht biedt qua vermogens- en successieplanning. Zo kan u in de zorgvolmacht de gevolmachtigde toelaten om in uw plaats schenkingen te doen aan bijvoorbeeld uw partner of uw kinderen. De voorwaarden en modaliteiten van de schenkingen moeten wel duidelijk gespecificeerd worden in de zorgvolmacht. U kan bijvoorbeeld in de zorgvolmacht bepalen dat er enkel mag geschonken worden met voorbehoud van vruchtgebruik en dat alle kinderen gelijk moeten behandeld worden. Ook kan u bepalen dat er slechts een welbepaald maximumbedrag geschonken mag worden.
Welke handelingen mag uw lasthebber stellen?
U kan in de zorgvolmacht zelf bepalen welke handelingen uw lasthebber mag stellen. U kiest zelf
hoe ruim u dat formuleert.
U kan ervoor kiezen de lasthebber enkel eenvoudige ‘daden van beheer’ te laten stellen. Dat zijn daden die erop gericht zijn uw vermogen in stand te houden: de betaling van rekeningen en facturen, het beheer van rekeningen, de verhuur van onroerend goed en dergelijke meer. Maar u kan ook (veel) verder gaan, en de lasthebber ‘daden van beschikking’ laten stellen: een schenking van (een deel van) uw vermogen, de verkoop van uw woning, een fiscaal nadelige clausule laten schrappen uit uw huwelijkscontract enzovoort.
Ook kan u de bevoegdheden van de lasthebber op het vlak van persoonsgebonden aangelegenheden
omschrijven in uw zorgvolmacht. Daarmee wordt bijvoorbeeld de keuze van de latere verblijfplaats en de uitoefening van patiëntenrechten bedoeld.
De formulering van de zorgvolmacht kan met andere woorden afgestemd worden op uw specifieke wensen en noden.
Hoe moet de zorgvolmacht opgesteld worden?
Een zorgvolmacht moet schriftelijk worden opgemaakt en moet geregistreerd worden bij het Centraal Register voor Lastgevingsovereenkomsten (CLR). De opname in het CRL is cruciaal opdat de zorgvolmacht zijn uitwerking zou behouden bij wilsonbekwaamheid. Mondelinge zorgvolmachten worden niet erkend. In principe kan u zelf een zorgvolmacht opstellen in een onderhandse akte en zelf de nodige stappen zetten om de zorgvolmacht te laten registreren.
Het is echter ten zeerste aan te raden om uw zorgvolmacht te laten opstellen door een notaris. U bent dan immers zeker dat uw wensen op correcte wijze juridisch ‘vertaald’ worden. In sommige gevallen is het verplicht om een beroep te doen op de notaris. Als u handelingen opneemt in uw zorgvolmacht waarvoor de tussenkomst van een notaris vereist is (bijvoorbeeld verkoop van een woning, notariële schenking, wijzigen huwelijkscontract), dan kan u niet anders dan uw zorgvolmacht notarieel te laten opstellen. Wanneer de notaris uw zorgvolmacht opstelt, zal hij ook zorgen voor de opname in het CLR.
Vanaf wanneer is de zorgvolmacht van toepassing?
U kan zelf bepalen vanaf wanneer de zorgvolmacht in werking treedt. Vaak wordt er voorzien dat de zorgvolmacht pas in werking treedt wanneer u onbekwaam wordt.
U kan echter ook voorzien dat de zorgvolmacht onmiddellijk in werking treedt en blijft doorlopen bij
onbekwaamheid. In het laatste geval kan uw lasthebber dadelijk voor u optreden op basis van de zorgvolmacht. Het feit dat u een zorgvolmacht heeft opgesteld die onmiddellijk in werking treedt, belet niet dat u zelf het beheer van uw vermogen kan waarnemen zolang u daartoe bekwaam bent. De gevolmachtigde kan eventueel wel al bepaalde taken overnemen.
Zolang u nog wilsbekwaam bent, kan u de zorgvolmacht bovendien te allen tijde herroepen of wijzigen.
Conclusie
Een op maat gemaakte zorgvolmacht is een bijzonder nuttig en doeltreffend instrument voor mensen die alvast een regeling willen treffen voor het bestuur van hun vermogen en voor de regeling van hun persoonsgebonden aangelegenheden voor wanneer ze dat zelf niet meer kunnen. U kan zelf kiezen wie u aanduidt als lasthebber. Door de hoge flexibiliteit kan u makkelijk de zorgvolmacht modelleren naar uw wensen en uw concrete vermogensrechtelijke en persoonlijke situatie.
Bij verdere vragen hierover, kan u steeds contact opnemen met uw beheerder, uw contactpersoon of met de juridische dienst op het nummer +32 3 241 09 99.
blogpost over Fiscaal-Juridisch
